Sekonder İnfertilite

İlk bebeğiniz olduktan sonra bir bebeğe daha sahip olmak istediniz fakat olamadınızsa kısırlığın olabileceğini düşünerek hemen doktora başvurmalısınız.

İkinci kez bebeğe sahip olamama durumu toplumumuzda ne sıklıkta görülmekte?

Göz ardı edilen bir durum olsa da yapılan araştırmalara göre Türkiye’de ilk bebeğe sahip olanların sayısı ikinci bebeğe sahip olanlardan daha fazladır. Oranlara bakıldığında ilk bebeğe sahip olamayanların oranı %15 iken ikinci bebeğe sahip olmayanların sayısı da %30’dur. Çiftler genel olarak ilk bebeğe sahip olduktan sonra ikinci bebeğe sahip olmada sorun görmediği için hemen korunma yöntemlerine başvurur ve bu yüzden ikinci bebek çoğu zaman geciktirilir. Gecikme ile birlikte çiftlerin atladığı yaş unsuru ileride çocuk olmasını engelliyor. Bu duruma bakıldığında yumurta rezervinin yaşa göre değiştiğini söylemek mümkündür.

Bu durumu hiç bebeğe sahip olamamış çiftlerle aynı olarak mı değerlendiriyorsunuz?

Hiç bebeğe sahip olmayanlar ile ikinci bebeği yapmakta zorlanan çiftler arasında çok fazla fark görülmez ve hemen hemen aynı nedenler ile karşılaşılır. İlk bebeğe sahip olmayan çiftlerde sorunun %80’i ikiye bölünerek anne ve baba adayına paylaştırılır. Geriye kalan %20 ise kısırlığın açıklanamayan nedenleri olarak görülür.

Türk toplumunda her ne kadar gebelik olmamasının nedeni kadına bağlansa da sorunun %35’i erkeğe aittir. Erkekte sperm sayısının az olması ya da sperm kalitesinde bozukluk olması nedeniyle gebe kalma şansı çoğu zaman az olsa da kalınabiliyor fakat çift ikinci bebeği istediğinde maalesef bunu başaramıyorlar. Buna ek olarak sperm kalitesinin düşmesinde kilo, yaş, stres, sigara ve alkol de etkili olabiliyor.

Özellikle doğum kontrol hapları kullanmış ya da dikkatle korunmuş çiftlerde bu tür sorunlar yaşanıyor diyebilir miyiz? Gebeliğe engel diğer şartlar nelerdir? 

Bu konuda kesin bir yargı verilemez. Günümüzde kadınların en çok başvurdukları korunma yollarından biri olan doğum kontrol hapları, son derece güvenilirdir ve gebe kalmayı engellemez. Doğum kontrol haplarını kullanmayı bırakan bir kadın yumurtalıkları sağlam ise ilk ay %70 ikinci ay ise %90-95 arasında gebe kalma riski taşır. Gebelikten korunma için uygulanan diğer yöntemlerde de durum aynı şekilde seyreder. Rahim içine takılan spiral tarzı aletler çıkarıldığında da kadın istediği zaman gebe kalabilir.

Kadının gebe kalmasını engelleyen başka sorunlar vardır. Kadınlarda gebe kalmayı engelleyen ve en çok karşılaşılan durum endometriozisdir. Yani rahim iç dokusunun rahmin dışında yer alması sorunudur. Bu hastalık ilerledikçe gebe kalma şansı daha da azalır çünkü zamanla yumurta kalitesi bozulur ve tüplerde tıkanıklık meydana gelir.

Kadının kendiliğinden oluşan sorunlarının yanı sıra bir de farklı dönemlerde geçirilen ameliyatlar vardır. Bu ameliyatlar sonrasında karın içi yapışıklıklar meydana gelir ve tüplerin işlevlerini yerine getirmesi engellenmiş olur. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tüplerde mikrop oluşturması nedeniylede gebelik engelleniyor olabilir.

Gebe kalmayı engelleyen diğer sorunların arasında rahim duvarı sorunu yüzünden oluşan miyomlar ve yumurtalıkların oluşturduğu kistler yer alır. Yapılan araştırmalara göre tiroid hormonlarının bozulması, alınan fazla kilolar ve şeker hastalığı da bebek sahibi olmayı engelliyor.

Cinsel yaşamdaki sıklığın azalması ve kadının yaşı ikinci gebeliğe engel durum mudur?

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin cinsel hayatı daha aktif olmalıdır. Aksi taktirde cinsel hayatta azalma bebek sahibi olma şansını yarı yarıya azaltıyor. Normal korunmasız bir ilişkide haftada en az 3 kez cinsel birleşme olmalıdır. Fakat değişen yaşam koşulları ve zorlukları hem cinsel hayatı hem de çiftleri bu konuda olumsuz etkiliyor.

Bebek sahibi olmada en çok önem verilen konu anne adayının yaşıdır. İlk kez bebeğe sahip olacak olan kadınlarda yaş unsuru, yumurta kalitesini ve gebelik şansını doğrudan etkiliyor. Bu yüzden ilk ya da ikinci bebeğe sahip olmak isteyen çiftler annenin yaşını göz önünde bulundurmalı ve bebeğe sahip olma planlarını olabildiğince genç yaşlarda hayata geçirmeliler.

Bu tür çiftlerde sorun sadece kadında mı oluyor? Erkekte de olumsuz durumlar ortaya çıkabiliyor mu?

Genellikle kadınlar ilk bebeklerine sahip olduktan sonra ikinci bebeğe sahip olamıyorlarsa sorunun kaynağı olarak erkek spermleri görülür. Sperm sayısının azalması durumunda kadın tekrar gebe kalmakta zorlanabilir.

Kadındaki ne tür sorunlar ikinci gebeliğe engel oluyor?

Kısırlığa neden olan unsurları anlamak için ilk olarak kadının hormonlarına ve yumurta kapasitesine bakılır. Bunun nedeni ise kadının yumurta rezervinin en detaylı şekilde incelenmesidir.

Kadınlarda meydana gelen bir diğer durumda tüplerde çeşitli nedenlerden dolayı oluşan tıkanıklıklardır. Bunu anlamak için yapılan rahim filminin hayati önemi vardır. İkinci çocuğa sahip olmak isteyen kadın ilk bebeğini sezaryen şekilde dünyaya getirdiğinde doğum sırasında tüplerini bağlatabilir. Bu yüzden mutlaka tüpler kontrol edilmelidir.

Tedavi süreci nedir? Tedavi sürecini etkileyen etkenler nelerdir?

Tüp bebek yapılacak olan çiftler belirlendikten sonra ilk olarak kadının muayenesi yapılır, hormonlarına bakılır ve rahim filmi çekilerek incelenir. Daha sonra sıra erkeğe gelir ve erkek için sperm testi yapılır. İkinci bebeğe sahip olamayan kadınlarda en çok karşılaşılan sorun geciken yaş sınırıdır. 35 yaşının altında ile üstünde olan kadınların bebek sahibi olma şansları arasında dağlar gibi fark vardır. Bu dönemde kadının doğurganlığı azalır.

Tedavi süresinde çiftlere psikolojik rehabilitasyon öneriyor musunuz?

Çiftler sahibi olamamayı çok fazla önemsiyor ve stres yapıyorsa bir uzmandan destek alınmasında fayda görülür. Genelde çiftler ikinci çocuklarını yapmaya ilk çocuklarının zoru ile kabul ederler. Bu yüzden ilk çocuğa kardeş telaşına giren çiftlerde stres yaşanır.

Tedavi sonrasında hiç çocuk sahibi olamayacağı belli olan çiftlere ne öneriyorsunuz?

Bu durumda tedavinin sonlandırılması kesinlikle önerilmez. Kadının yumurtalık kapasitesinin sona ermesi durumunda yine de uzman hekim tarafından takip bırakılmamalıdır. Çünkü bazı kadınlar hiç beklenmedik zamanlarda çok kaliteli yumurta verebilir. Tamamı ile pes edilmeden önce kadının 2. ve 3. adet günlerinde ultrason ile kontrol yapılmalıdır. Bu şekilde tedavi edilerek hamile kalan kadın sayısının çok fazla olduğunu söylemek mümkündür.

Tedavi sonrası ikinci bebeğine tedavi ile kavuşmuş ve üçüncü bebeği düşünen çiftlere ne öneriyorsunuz?

İkinci bebeğine sahip olan ve ara vermeden üçüncü bebek isteyen çiftlere biraz ara vermeleri önerilir. En az 1,5 yıl ara verilmesi annenin kendini toplaması için gereklidir.

Bu tedavi devlet geri ödeme kapsamında mıdır?

En az bir çocuğa sahip olan hiçbir çifte tüp bebek tedavisinde destek verilmez. Sadece ilk bebekleri için tedaviye başvuran çiftlere 3000 ünite ilaç yardımı ve diğer ihtiyaçlarda destek verilir.

Çiftlere doğru tedavi merkezinin seçiminde neler öneriyorsunuz?

Türkiye’de de olmak üzere dünyanın pek çok yerinde çok başarılı sonuçlar elde eden tüp bebek merkezleri bulunur. Çiftlerin bebek sahibi olmaya karar verdikleri anda dikkat etmeleri gereken şey tedaviyi olacakları merkezin kaliteli, güvenilir, başarılı ve alanında uzman doktorlar ile çalışmasıdır. Merkezin o güne kadar elde ettiği olumlu sonuçlar kesinlikle göz önünde bulundurulmalıdır.